شوری یکی از مهم‌ترین تنش­های محیطی است که تولید محصولات زراعی را تحت تأثیر قرار می­دهد [29]. حدود نیمی از زمین­های آبی در جهان تحت تأثیر شوری قرار می­گیرند، ازاین‌رو شور شدن خاک یک عامل بزرگ محدودکننده در تولید محصولات کشاورزی است [34]. یکی از مشکلات عمده‌ای که اغلب مناطق خشک و نیمه‌ خشک با آن مواجه هستند، شور و قلیا بودن خاک این مناطق است [33]. در ایران با توجه به اینکه بخش زیادی از مساحت کشور در مناطق خشک و نیمه‌ خشک واقع‌شده است، مشکل شوری یک معضل بزرگ در کشاورزی است. در ایران حدود 7/14 درصد از مساحت کل کشور را اراضی شور تشکیل داده‌اند و نزدیک به 50 درصد از زمین‌های مورداستفاده کشاورزی به درجات مختلف با مشکل شوری یا قلیایی و غرقابی بودن روبرو می‌باشند [10].

خسارت شوری بر گیاه به دلیل کاهش پتانسیل آب خاک در اثر تجمع املاح، ایجاد خشکی فیزیولوژیک در محیط ریشه و سمیت و عدم تعادل یون‌ها است. شوری در مراحل مختلف رشد اثرات متفاوتی می ­تواند داشته باشد وگیاهان مختلف حساسیت‌های متفاوتی به شوری نشان می­ دهند [14]. یکی از مراحل حساس گیاهان به تنش شوری مرحله جوانه‌زنی است [60]. جوانه­زنی بذرها در محیط شور تحت تأثیر فشار اسمزی و سمیت نمک قرار می­گیرد. با منفی­تر شدن پتانسیل آب، سرعت جذب آب به‌وسیله بذر تحت تأثیر قرار می­گیرد، ولی برای کاهش درصد جوانه­زنی باید پتانسیل آب از حد معینی که برای هرگونه خاص متفاوت است منفی­تر گردد. تنش شوری عموماً باعث تأخیر در جوانه­زنی، کاهش درصد جوانه­زنی، کاهش سرعت جوانه­زنی و کاهش رشد گیاهچه می­ شود [14]. رشد گیاهان نیز به‌طورکلی تحت شرایط شوری کاهش می­یابد [46]. تجمع بیش‌ازاندازه سدیم موجب سمیت و بازدارندگی رشد در گیاه خواهد شد [34]. افزایش جذب نمک و سمیت یونی، سبب اختلال در کارکرد سلولی و آسیب رساندن به فرایندهای فیزیولوژیک، از قبیل فتوسنتز و تنفس می­ شود که کاهش فرایندهای رشد و نموی گیاه نظیر جوانه‌زنی، رشد گیاهچه و درنهایت، کاهش میزان

خرید اینترنتی فایل کامل :

 تولید محصول در گیاه را در پی دارد [44].

 با گسترش روزافزون اراضی شور و هزینه‌های سنگین اصلاح این اراضی و نهایتاً غیرقابل کشت شدن آن‌ ها و با توجه به حساسیت خیار به شوری، شناسایی ارقام متحمل به شوری در خیار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهد بود.

2-1- تاریخچه

3-1- خصوصیات گیاهی

خیار گیاهی است یک‌ساله از جنس Cucumis که حدود 30 گونه آن در آسیا و آفریقا به تثبیت رسیده است. ریشه خیار سطحی و گسترده است. فقط تعداد معدودی از ریشه‌ها می­توانند بیش از عمق 5/0 متری نفوذ کنند. ساقه خیار مانند سایر گیاهان خانواده کدوییان خزنده و کرک دار بوده که در مقطع زاویه‌دار است. با ادامه رشد گیاه، زاویه‌ها کوچک‌تر می­شوند. ساقه می ­تواند به ارتفاع بیش از 10 متر نیز برسد. برگ‌ها نسبتاً پهن و هر یک از 3 تا 5 قسمت تشکیل‌شده و هر قسمت آن دارای کناره‌های مضرسی شکل است و یکی از لوب‌ها به‌صورت نوک‌تیز درمی­آید. از مشخصات بارز برگ‌ها وجود رگبرگ‌ها در پشت برگ است. در محور برگ‌ها پیچک‌هایی بدون انشعاب، ساقه‌های فرعی و همچنین گل‌های نر و ماده به وجود می­آیند. اغلب ارقام خیار یک‌پایه با گل های نر و ماده جدا از هم در یک بوته هستند [3].

4-1- مسئله شوری خاک

5-1- وسعت اراضی شور

بر اساس پیش‌بینی‌ها جمعیت جهان تا سال 2025 به 8 میلیارد نفر و تا سال 2050 به 7/9 میلیارد نفر می­رسد. سالانه حدود 8 میلیون نفر به جمعیت جهان افزوده می­ شود و 97% افزایش جمعیت در کشورهای درحال‌توسعه است؛ بنابراین تا سال 2025 نیاز به تولید غذا دو برابر خواهد شد. این پدیده موجب افزایش فشار به محیط‌زیست می­ شود و امنیت غذایی کشورهای درحال‌توسعه بیشتر از سایر کشورها تحت تأثیر قرار می­گیرد.

تنش‌های غیرزنده عامل مهم کاهش 71 درصدی عملکرد محصولات زراعی در سطح جهان بوده که برای تنش شوری 20% تخمین زده می­ شود. حدود 75 میلیون از مجموع 240 میلیون هکتار اراضی فاریاب، تحت تأثیر آبیاری بیش‌ازحد قرار دارند. آبیاری بیش‌ازحد موجب بالا آمدن سفره آب زیرزمینی و درنتیجه بالا آمدن نمک به‌ویژه سدیم کلراید (Nacl) به سطح خاک می­ شود [13].

شوری، 7% از زمین‌های دنیا، حدود 930 میلیون هکتار را تحت تأثیر قرار داده و روزبه‌روز این مناطق شور در حال گسترش می­باشند. بر اساس آمار موجود در سطح جهانی، ایران پس از چین، هند و پاکستان بیشترین درصد اراضی شور را به خود اختصاص داده است. اراضی فاریاب به‌طورجدی مستعد شور شدن می­باشند، درصورتی‌که این اراضی حدود یک‌سوم غذای مردم جهان را تولید می­ کنند. کشور ما به دلیل تکیه‌بر کشاورزی فاریاب برای تولید محصولات کشاورزی به‌شدت در معرض شور شدن اراضی است. تقریباً 90% از مساحت کشور دارای اقلیم خشک و نیمه‌ خشک است. سیستم اصلی تولید محصول در ایران بر اساس کشاورزی فاریاب است و حدود 50% از اراضی تحت تأثیر انواع اثرات شوری قرار می­گیرند. اکثر مناطق زراعی ایران مستعد شوری هستند و بزرگ‌ترین مناطق مستعد در مرکز ایران قرار دارند [13].