:
در بیشتر بررسیهای انجام شده و برنامه های اصلاح نژادی به منظور رشد اقتصادی واحدهای دامپروری به صفات تولیدی از قبیل وزن تولد، وزن از شیرگیری، وزن یکسالگی و پشم تولیدی تاکید شده است و به این منظور معمولاً برنامه های مدون رکورد برداری و ارزیابیهای ژنتیکی و همچنین برنامه های انتخاب، طراحی و مورد استفاده قرار میگیرد. این در حالی است که تعداد دامهایی که قابلیت ماندگاری تا زمان عرضه به بازار را دارند یکی از فاکتورهای مهم و تاثیرگذار بر اقتصاد دامپروری میباشد، که کمتر مورد توجه بوده و برای رکورد برداری و ارزیابی ژنتیکی آن هیچ برنامهای طراحی نشده است. متوسط نرخ مرگ و میر در اغلب کشورهای تولید کننده گوسفند 9 تا 20 درصد گزارش شده است که بیانگر اهمیت آن در کاهش درآمد دامدار میباشد .
نشخوارکنندگان کوچک از جمله گوسفند و بز میتوانند کمک کنننده درآمد اضافی برای بسیاری از کشاورزان در مناطق استوایی و نیمه استوایی باشند. یکی از ویژگی مهم گوسفند توانایی زندگی کردن بر روی زمینهای نامطلوب و تولید سایر اشکال کشاورزی و همچنین توانایی زنده ماندن در مناطقی که حتی گاوها در آن عملکرد ضعیفی دارند میباشد. گوسفندان محلی و بومی برای امرار معاش و اقتصاد اجتماعی و معیشت جوامع روستایی مهم هستند که سهم ویژهای در اقتصاد و تولید گوشت دارند .
در حال حاضر بیش از 42 درصد از کل گوشت قرمز تولیدی که نزدیک به 293 هزار تن در سال است توسط بیش از 50 میلیون راس گوسفند در قالب 27 نژاد سازگار با شرایط اقلیمی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مناطق مختلف تولید میگردد [وطن خواه و همکاران، 1383 Ghavi Hossein- Zadeh and Ardalan, 2010:]. گوشت قرمز چه از جنبه تامین پروتئین مورد نیاز و امنیت غذایی جمعیت رو به رشد کشور و چه از جنبه سهم آن در ارزش افزوده بخش کشاورزی، جایگاه ویژهای دارد [طالبی و همکاران، 1389].
سودآوری یک گله گوسفند بهوسیله تعداد بره های تحت آمیزش تعیین میگردد که خود تحت تاثیر میزان آبستنی، تعداد بره متولد شده در هر زایمان و زندهمانی برهها تا حین فروش (به صورت پروار یا جایگزین) میباشد. زندهمانی برهها یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر سودآوری بهشمار میرود به طوری که ضرایب اقتصادی نسبی میزان زندهمانی در برخی نژادها در سنین مختلف بعد از صفات تولید مثلی و بالاتر از صفات مربوط به رشد، پشم و ترکیب لاشه برآورد شده است و این به مفهوم اهمیت بالای میزان زندهمانی میباشد. به رغم اینکه تلاش های فراوانی در جهت مواظبت از میشها در خلال آبستنی و بره های آنها در حین و بعد از تولد صورت میگیرد، دامنه میزان مرگ و میر برهها از تولد تا یکسالگی در نژادهای مختلف گوسفند، پرورش یافته تحت شرایط آب و هوائی متفاوت است که عمدتاً در اوایل زندگی برهها به وقوع میپیوندد [وطن خواه، 1391].
ماندگاری برهها تا زمان عرضه به بازار یکی از فاکتورهای مهم و تاٌثیرگذار بر اقتصاد دامپروری میباشد، عوامل محیطی و سایر عوامل ژنتیکی دخیل در آن اثر بسیار مهمی بر زندهمانی برهها دارد. مطالعات زیادی برای شناسائی فاکتورهای کلیدی مربوط به آسیب پذیری برهها قبل از شیرگیری انجام شده که نتایج به دست آمده متفاوت و شدیداً تحت تاثیر نژاد و سیستم پرورش گزارش شده است. مرگ و میر در اوایل زندگی حیوان عامل حذف غیر ارادی از گله میباشد و بیشتر برهها در 10 روز اول زندگی، زمانی که تغییرات محیطی برای مادر و بره شدید است میمیرند. هر گونه عملیات مدیریتی که موجب حفاظت و جلوگیری از گسترش بیماری در بین آنها شود باعث افزایش نرخ زندهمانی بین تولد تا از شیرگیری می شود [اسلمی نژاد و همکاران، 1390].
اگرچه وزن تولد به تنهایی بزرگترین عامل تعیین کننده مرگ و میر برههاست، توجه مادر به بره می تواند فشار ناشی از عوامل محیطی را به حداقل برساند. هر چند بروز
خرید اینترنتی فایل کامل :
بسنده رفتار مادرانه در سیستم جدید پرورش دام مشکل است، زیرا افزایش تعداد برهها در هر زایش مستلزم توان بیشتر مادر در نگهداری از نوزادان است. فهم بهتر شرایط محیطی و مدیریتی در دوران آبستنی و هنگام زایش می تواند به کاهش از دست رفتن برهها در میشهای با باروری زیاد منجر شود. در کشورهایی که پرورش گوسفند بیشتر به صورت سنتی و نیمه صنعتی صورت میگیرد و برنامهی اصلاح نژاد مشخصی در مورد نژادهای بومی اتخاذ نشده است، تصور می شود در صورت پیشرفت در زمینه انتخاب ژنتیکی و اجرای برنامه های منجر به افزایش دوقلو یا چند قلوزایی و مطالعه تجربیات کشورهای پیشرو در این زمینه و سیستمهای پیاده شده در این کشورها و سپس مطالعه روی رفتار مادرانهی نژادهای بومی و پیاده کردن سیستم متناسب با کشور، میتوان به بهبود زندهمانی برهها دست یافت [Dwyer, 2008].
وراثت پذیری مستقیم میزان زندهمانی برهها پایین و از صفر تا 11/0 در نژادهای مختلف گزارش شده است. به رغم اهمیت اقتصادی آن، میزان صفت زندهمانی برهها در نژادهای مختلف گوسفند کمتر مورد توجه بوده و در برنامه های اصلاحی هم کمتر وارد شده است. به منظور وارد نمودن این صفت در برنامه های اصلاحی و بهبود ژنتیکی آن، شناسایی عوامل محیطی مؤثر بر زندهمانی و برآورد پارامترهای ژنتیکی آن نیاز میباشد [سی سختی و همکاران، 1388].
گوسفند بومی استان گیلان نژادی با گرایش تولید گوشت است و همچنین دارای جثه ای ریز با دنبه ای کوچک میباشد. رنگ بدن آن نخودی تا سفید یا قسمتی از سر و صورت و انتهای دست و پاها دارای لکههای قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره وبه ندرت سیاه میباشد. به دلیل عدم مطالعه در خصوص بررسی زندهمانی گوسفندان گیلان و اهمیت صفت زندهمانی، برآورد پارامترهای ژنتیکی مرتبط با زندهمانی و نیز تعیین اثر برخی از عوامل محیطی بر میزان زنده مانی در بره های گیلان هدف از انجام این تحقیق میباشد.
اهداف تحقیق:
1- برآورد پارامترهای ژنتیکی مرتبط با زنده مانی در بره های استان گیلان.
2- تعیین اثر برخی از عوامل محیطی بر میزان زنده مانی در بره های بومی استان گیلان.
فصل اول: کلیات و مرور منابع
1-1- اهمیت اصلاح دام
لذا هدف اصلی و اساسی برنامه های اصلاح نژاد، تلاش در جهت افزایش پتانسیل ژنتیکی یک یا چند صفت خاص در گله میباشد. بی شک این تلاشها می تواند در راستای اصلاح ژنوتیپهای بهتر و متناسب با سیستمهای جدید پرورشی، یا با معرفی ژنوتیپهای جدید باشد، در نتیجه برنامه های اصلاح نژاد باید در دراز مدت برای انتخاب حیوانات برتر و افزایش عملکرد دامها مورد توجه قرار گیرد. در سالهای اخیر با پیشرفت علم ژنتیک، آمار و کامپیوتر موفقیتهای زیادی در اصلاح دامها و در نتیجه افزایش تولیدات دامی حاصل شده است. ورود نژادهایی با صفات مطلوب درگله، با هدف بهبود عملکرد و افزایش بهرهوری اقتصادی دام” اصلاح نژاد” نامیده می شود [پشمی، 1388] .
با بهره گرفتن از دامهای اصلاح نژاد شده، تولیدات گله افزایش خواهد یافت. انتخاب مهمترین استراتژی اصلاح نژاد میباشد که باعث تغییر ترکیب ژنتیکی گله می شود، بنابراین درطول زمان در جمعیتهایی که انتخاب صورت میگیرد پارامترهای ژنتیکی تغییر می کند. لذا برآورد پارامترهای ژنتیکی که تابع زمان و مکان هستند جهت تصمیم گیری برای برنامه اصلاح نژاد ضرورت دارد [کرمی و همکاران، 1391]. بهبود ژنتیکی صفات هدف اصلی برنامه های اصلاح نژادی محسوب می شود. از این رو برای طراحی مناسب برنامه هایی که با هدف بهبود ژنتیکی انجام میشوند، برآورد پارامترهای ژنتیکی و همبستگی میان صفات دارای اهمیت بالایی هستند .
امروزه در تعداد زیادی از کشورها برای تغییر در خصوصیات تولیدی حیوانات از روشهای علمی اصلاح نژاد دام استفاده می شود. بدین لحاظ لازم است از صفات مختلف رکوردگیری شده، و مشخصات شجرهای حیوانات ثبت شود. برای اجرای این امر در کشورهای مختلف سیستم های جمع آوری اطلاعات در سطح ملی یا در واحدهای دامپروری طراحی و اجرا می شود. از این اطلاعات برای برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات مختلف در یک جامعه و همچنین پیش بینی نااریب ارزش ارثی حیوانات استفاده می شود. چون تأثیر عوامل محیطی بر تغییرات رکوردهای فنوتیپی حیوانات زیاد است لذا پیشرفت ژنتیکی جامعه برای یک صفت در حالتی که انتخاب حیوانات بر اساس ارزش ارثی آنها انجام شود بیشتر است [امام جمعه کاشان، 1376].
هرگونه پیشرفت در بهبود تولید حیوانات بستگی به استفاده از روشهای اصلاح نژادی دارد که با مشخص نمودن میزان وراثتپذیری و همبستگی ژنتیکی، بکارگیری روشهای مناسب انتخاب امکان پذیراست Pool et al., 2000]].
